De schoftlift van het paard
Deel 1
Als jij en jouw paard van mij les krijgen of jouw paard krijgt therapie van mij, dan zul je mij regelmatig de term ‘schoftlift’ horen zeggen.
Maar wat is die schoftlift eigenlijk en waarom vind ik dat zo belangrijk? Ik kan hier zoveel over praten, dat ik deze blog maar over 3 verschillende posts heb verdeeld. 😉
De schoftlift van een paard is niks anders dan de gehele wervelkolom actief omhoog brengen of liften tussen zijn schouderbladen. De wervelkolom van een paard hangt namelijk tussen beide schouderbladen in en is verbonden aan de schouderbladen met ligamenten, pezen en spieren. De wervelkolom van een paard kan dus omhoog en omlaag bewegen tussen de schouderbladen. Met name de pectoraalspieren (borstspieren) en de m. serratus ventralis zijn verantwoordelijk voor het maken van een actieve schoftlift.
Waarom is die schoftlift zo belangrijk?
- Een paard wat geen schoftlift maakt, kan last krijgen van de CTO regio ( = overgang halswervelkolom naar borstwervelkolom). De spieren en ligamenten van deze regio kunnen overbelast raken doordat het paard in de boeg hangt en het gewicht meer op de voorhand heeft. Met name de borstspieren worden dan pijnlijk en strak.
- Deze ‘losheid’ van de borstregio heeft een schokdempende werking. Bij elke stap die het paard zet, vindt er een schokdemping plaats vanuit de borstregio, daar waar de wervelkolom is opgehangen tussen de schouderbladen. Komt deze schokdemping niet vanuit de schoft en borstregio, dan kan het paard gaan compenseren en haalt het paard schokdemping uit met name de voorbenen en kogels, met mogelijk overbelasting aldaar tot gevolg.
- De wervelkolom van het paard heeft een vrij horizontaal verloop. Om deze horizontaal te houden, is het belangrijk dat het paard zijn schoft lift, zodat de overgang met de borstwervels naar de halswervels (en ook de overgang van de borstwervels naar de lendenwervels) recht blijft. Er mogen dus geen grote knikpunten ontstaan in de wervelkolom van het paard.
- Pas als het paard een schoftlift maakt, kan het paard de gehele bovenlijn opbollen en correct ‘over de rug lopen’. Het opbollen van de bovenlijn kan je vergelijken met een brug. Een brug is ofwel bol, ofwel recht met bolle steunbalken aan de onderkant of bovenkant van een brug. Een bolle wervelkolom (brug) is vele malen sterker dan een holle wervelkolom (of brug) en is dan pas sterk genoeg om het ruitergewicht te kunnen dragen.
- Zonder schoftlift is het paard op de voorhand en is er onvoldoende ruimte voor de achterhand om onder te treden.
Je kunt het testen bij jouw paard door met je vingers een kriebeltje te geven onder zijn buik bij de singelregio. Als reactie daarop hoort het paard omhoog te komen met zijn wervelkolom. Zie de video onder aan deze pagina! Je ziet dat het paard de wervelkolom omhoog lift, de bovenlijn recht maakt, de boeg intrekt, zakt met zijn hoofd en als je goed kijkt zie je zelfs dat hij even zijn gewicht naar achter brengt in plaats van op de voorhand hangt.
Het effect van het trainen met een schoftlift is overigens ook prachtig meetbaar, zowel in de vorm van de rug als in de schofthoogte van de paarden. Paarden die op deze manier getraind worden kunnen meetbaar groter worden, zoals een 18-jarige KWPN merrie die van 1.57 m naar 1.59 m is “gegroeid” (en waarvan de hoeven heel goed bijgehouden worden, dus dat verklaart het niet ;-). Daarbij bleek uit een recente rugmeting dat de rug van dit paard van opzij gezien vlakker was geworden, én van achteren gezien vlakker was geworden, doordat de ribben meer omhoog waren gekomen.
Deel 2:
Maar hoe ziet dan zo'n schoftlift eruit in beweging? En hoe voelt zo'n schoftlift voor het paard?
De foto’s zijn van een paard in stilstand en hetzelfde paard aan de longe. Beide paarden maken een schoftlift. Hiervoor is de voorwaarde dat ze verticaal in balans zijn. Dat kun je voor elkaar krijgen in je training met name door de verticale balans te verbeteren.
Het liften van de schoft is nodig om ruimte te maken voor de achterbenen om onder te treden.
Met de volgende oefening kun je zelf het verschil voelen tussen een holle rug en je been optillen en een bolle rug met je been optillen. Vergelijkbaar zoals een paard dat voelt.
Probeer het volgende zelf maar eens:
Ga voor een tafel staan en steun met je handen op de tafel, of kom op handen-knieën stand (kruiphouding). Maak je rug eens helemaal HOL met je navel en borstbeen richting de grond en til dan nu eens je been op en breng je knie richting je neus. Best lastig toch? Probeer dan als bonus maar eens je kin naar je borst te trekken, dat wat vaak gevraagd wordt van een ruiterhand, met name een terugwerkende ruiterhand. Voel je de spanning op jouw rug? Maakt het vast niet makkelijker! 😉
En maak je rug nu eens helemaal BOL met je navel en borstbeen richting het plafond en til nu eens je been op richting jouw neus. Gaat een stuk beter, hè? Waarschijnlijk voel je dat je al vanzelf je hoofd laat zakken en je buikspieren zich aanspannen. Zo is het voor jouw paard dus ook.
Deel 3
Wanneer kan het paard WEL een schoftlift maken:
- Als het paard fysiek los genoeg is in de CTO regio. Met name de borstspieren en alle fascies rond de CTO moeten los genoeg zijn om deze beweging toe te laten, maar ze moeten ook los genoeg zijn om daar aan te kunnen spannen. Pijnlijke spieren zijn namelijk moeilijker aan te spannen.
Foto 1 geeft ter verduidelijking een schematische weergave over hoe de wervelkolom is opgehangen tussen de schouderbladen. Op de afbeeldingen aan de rechterkant is het verschil te zien tussen de anatomie met schoftlift (van de voorhand af) en anatomie zonder schoftlift (op de voorhand).
- Als het paard verticaal in balans is. Dat wil zeggen met het gewicht over beide voorbenen verdeeld. Een paard kan anatomisch en biomechanisch geen volledige schoftlift maken als er meer gewicht is op één schouder. Een paard wat zijn gewicht niet verdeeld heeft over beide voorbenen, KAN geen schoftlift maken; de wervelkolom 'botst' als het ware tegen de bovenkant van het schouderblad aan. Bovendien kunnen de borstspieren niet evenredig aanspannen als er meer gewicht is op 1 voorbeen. Daarom is het belangrijk om het paard te leren het gewicht over de voorbenen te verdelen, oftewel de verticale balans in orde te hebben, wil je tijdens de training een schoftlift krijgen bij jouw paard.
Als het paard verticaal in balans is, neemt het uit zichzelf de voorwaarts neerwaartse tendens aan. Belangrijk hierbij is dat het oog van het paard op heuphoogte blijft. Zakt het paard met zijn hoofd te laag (stofzuigend over de grond) dan verliest het paard ook de schoftlift en kan het paard ook horizontaal uit balans raken. Zowel het verticale als horizontale balans is een kwestie van training!
- Als de hals voldoende op lengte is. Een neus van het paard achter de loodlijn en dicht bij het lichaam zorgt voor een knik in de CTO regio, meestal rond de 6e/7e halswervel en 1e borstwervel (en rond de eerste halswervels en de lendenen, maar dat is een ander verhaal). Door deze knik zakt de schoft tussen de schouderbladen naar beneden. Dat kan anatomisch en biomechanisch niet anders!!! Dit gebeurt al bij een paardenneus wat iets achter de loodlijn is. Hoe verder de neus achter de loodlijn, hoe meer de schoft zal zakken. Daarom is een neus OP of VOOR de loodlijn zo belangrijk, samen met de lengte van de hals! De wervelkolom van een paard kun je vergelijken met een touw die je spant tussen je handen. Als je een touw zou vastpakken met 2 handen en je beweegt je handen van elkaar vandaan, dan breng je de touw op lengte: de kronkels en slingers gaan uit het touw en het touw wordt recht. Maak je de touw korter door je handen bij elkaar te brengen, dan krijg je kronkels en zakt de lijn naar beneden. In het geval van een paard: maak je de wervelkolom van het paard korter, dan zakt de schoft naar beneden.
Een paard wat LDR (laag, diep en rond) loopt kan dus nooit een schoftlift maken en correct over de rug lopen.
Samenvattend: de schoftlift van het paard is dus best een essentieel onderdeel voor het gehele paardenlichaam!